Zgodnie z ustawą z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie samorząd notarialny tworzą wszyscy notariusze w Polsce. Samorząd obejmuje izby notarialne oraz Krajową Radę Notarialną, która z mocy ustawy, pełni rolę reprezentanta notariatu polskiego. Przynależność notariuszy do izb notarialnych jest obowiązkowa.
Izbę notarialną tworzą notariusze prowadzący kancelarię w okręgu danego sądu apelacyjnego. Obecnie w Polsce istnieje 11 izb notarialnych (w Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu), zaś siedzibą Krajowej Rady Notarialnej jest Warszawa.
Poszczególne Izby są samodzielne, niezależne i posiadają osobowość prawną. Organami izby są walne zgromadzenie notariuszy i wybierana na trzyletnią kadencję Rada Izby Notarialnej.
Do zakresu działania walnego zgromadzenia notariuszy izby notarialnej należy
w szczególności:
-
wybór prezesa i wiceprezesa oraz członków rady izby notarialnej;
-
wybór członka Krajowej Rady Notarialnej;
-
wybór notariuszy do sądów dyscyplinarnych oraz rzecznika dyscyplinarnego;
-
zatwierdzenie sprawozdania rocznego i zamknięcia okresu rachunkowego;
-
przedstawionego przez Radę Izby Notarialnej, uchwalenie budżetu;
-
ustalenie składek na określone cele oraz załatwianie innych spraw w zakresie działania notariatu.
Walne zgromadzenie notariuszy zwoływane jest obowiązkowo raz do roku.
Do zakresu działania rady izby notarialnej należy w szczególności:
-
opiniowanie wniosków w przedmiocie powoływania i odwoływania notariuszy i asesorów notarialnych;
-
nadzór nad wykonywaniem obowiązków przez notariuszy (w tym rozpatrywanie skarg na pracę notariuszy),
asesorów i aplikantów notarialnych oraz nad przestrzeganiem przez nich powagi i godności notariusza; -
nadzór nad wykonaniem obowiązkowego ubezpieczenia notariuszy;
-
organizowanie szkolenia aplikantów notarialnych;
-
zarząd majątkiem izby
-
zwoływanie walnych zgromadzeń notariuszy izby i wykonywanie uchwał tych zgromadzeń
-
prowadzenie wykazów notariuszy, asesorów i aplikantów notarialnych izby oraz wykonywanie innych
czynności przewidzianych prawem.
Rada izby notarialnej wybierana jest przez walne zgromadzenie notariuszy spośród jej członków. Jej kadencja trwa 3 lata.
Nadzór merytoryczny nad działalnością notariuszy i organami samorządu notarialnego sprawuje Minister Sprawiedliwości. Natomiast nadzór nad notariuszami działającymi na obszarze właściwości danej izby sprawuje również Rada Izby Notarialnej.